Những nguyên tắc cơ bản khi trình bày bảng

Những nguyên tắc cơ bản khi trình bày bảng

Giờ học sử dụng bảng phấn truyền thống

Trước nay khi nói đến bảng trong dạy học thì khái niệm “Bảng đen” được xem như là loại phương tiện truyền thống sử dụng rộng rãi trên thế giới.

Tuy nhiên qua quá trình nghiên cứu của các nhà tâm sinh lý đã phát hiện việc sử dụng màu đen trong lớp học gây nhiều ức chế về mặt tâm lý và ảnh hưởng đến thị giác của học sinh. Vì vậy màu đen của bảng được thay bằng màu “xanh thẵm” nên từ đó khái niệm bảng đen không còn nữa, mà với màu xanh của bảng nhưng sử dụng phấn để trình bày các hình thức dạy học nên được gọi là “ Bảng phấn”.

Bảng phấn là một phương tiện nhìn quen thuộc tiện lợi và rất cần thiết để dạy học. Giáo viên có thể xây dựng từng ý chính của bài dạy trên bảng từng bước một trong khi vừa dùng lời giảng chi tiết. Cách thức sử dụng bảng phấn có thể coi như một chỉ dẫn hoặc thước đo về hiệu quả giảng dạy của giáo viên có sự sáng tạo. Bảng phấn chiếm vị trí hàng đầu trong bảng kê các đồ dùng vì nó luôn có sẵn, không đòi hỏi tài nghệ đặc biệt, chi phí ít, có thể viết, vẽ, sửa đổi hoặc thêm bớt một cách dễ dàng.

Ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của Khoa học Công nghệ nói chung và Công nghệ thông tin, kỹ thuật số nói riêng thì Phương tiện dạy học hiện đại được trang bị đầy đủ, hỗ trợ tối đa cho quá trình dạy học. Tuy nhiên bảng phấn vẫn chiếm giữ một vị trí quan trọng không thể thay thế. Ở mỗi phòng học, lớp học, xưởng thực hành bảng phấn được đặt ở vị trí trang trọng. Vấn đề đặt ra là trong quá trình sử dụng bảng phấn như là một phương tiện dạy học để đảm bảo thẩm mỹ, hiệu quả, khoa học..., bố cục bảng được chia như thế nào cũng như người giáo viên cần chuẩn bị những điều kiện cơ bản nào cho việc viết và trình bày bảng ...? Bài viết này được trích một phần từ môn phương tiện dạy học trong chương trình Đào tạo - Bồi dưỡng nghiệp vụ Sư phạm dạy nghề cùng chia sẻ một số nguyên tắc cơ bản trong quá trình sử dụng bảng phấn.

1. Quan sát và kiểm tra bảng: Ở bước này phải chắc là mặt bảng sạch, bảng đã được bắt cố định, chắc chắn không rung. Đồng thời giáo viên cũng nên lập dàn ý nội dung viết chính xác, dự kiến cách bố trí nội dung lên bảng.

2. Chia bảng (bố cục bảng): Tùy theo đặc thù môn học, cũng như kích thước bảng cụ thể mà phân chia bảng cho phù hợp. Thông thường đều chia thành ba phần đều nhau bằng phấn. Việc phân chia này sẽ đảm bảo các nội dung giáo viên trình bày trên bảng là đầy đủ, khoa học. Nếu ở phòng học có lắp màn chiếu chiếm một phần diện tích bảng thì quá trình sử dụng đòi hỏi giáo viên phải kết hợp hài hòa giữa màn chiếu và bảng tránh trường hợp một phần bảng bị lãng phí.

3. Sử dụng bảng: Với việc đã phân chia bảng thành 3 phần riêng biệt như trên thì trong quá trình trình bày bảng giáo viên nên lưu ý:

- Phần giữa bảng bên trên ghi tên bài. Ghi bằng chữ in hoặc chữ thường cỡ chữ to, có thể dùng phấn màu gạch chân tên bài giảng.

- Phần bên trái bảng viết dàn bài, giữ cố định không xóa (trong suốt quá trình giảng bài). Đây được xác định như xương sống của bài giảng. Bài học gồm những nội dung cơ bản nào được liệt kê và ghi rõ vào đây. Với những nội dung bài giảng cụ thể, ngoài việc kết hợp các phương pháp giảng dạy khác nhau và những phương tiện kỹ thuật cần thiết thì việc giáo viên ghi những đề mục, dàn bài lên bảng sẽ đảm bảo việc ghi nhớ cho người học sau tiết giảng vì người học có thể ghi và lưu giữ kiến thức bài học thông qua những nội dung, dàn ý này.

- Phần giữa bảng dùng để giải thích, vẽ, phân tích, xóa thường xuyên. Những kiến thức liên quan, những công thức, các đại lượng liên quan đến nội dung giảng dạy được giáo viên sử dụng và thể hiện ở nội dung phần trung tâm của bảng như công thức tính cường độ dòng điện, công thức tính số vòng quay trục chính khi khoan v.v... Việc viết công thức kết hợp giải thích các đại lượng trong công thức sẽ làm rõ hơn, minh họa đầy đủ hơn nội dung giảng dạy.

- Phần bên phải bảng ghi từ khóa, công thức hoặc ý tưởng quan trọng của chủ đề, học sinh làm bài tập. Với những nội dung giảng dạy mang tính chất bản lề làm tiền đề vào nội dung bài mới như kiểm tra bài cũ, hay hệ thống bài được dành thực hiện ở phần bảng này. Phần thực hiện của học sinh sẽ được lưu giữ làm cơ sở so sánh với nội dung bài học trước (hệ thống bài) hoặc làm cơ sở để phát triển nội dung bài học mới.

4. Viết bảng: Nghệ thuật trình bày của giáo viên được thể hiện qua việc viết và trình bày nội dung trên bảng. Trong quá trình trình bày bảng cần bảo đảm các yêu cầu sau:

- Chữ viết, hình vẽ phải rõ ràng đủ để mọi người quan sát được

- Ghi bảng đẹp, gọn, tập trung và bám lấy trọng tâm.

- Làm nổi bật tên bài và các đề mục

+ Tên bài: Ghi chữ in hoặc chữ thường cỡ chữ to…

+ Đề mục: gạch chân, viết đậm…, khi đánh đề mục thì mục nhỏ lùi sâu hơn so với mục lớn theo thứ tự: I, 1, a,“–“, “+”, “.”.

- Giáo viên đứng xa bảng (khoảng 20 cm) và đứng sang một bên để tận dụng được ánh sáng, bảo đảm người học dễ quan sát, ghi chép và giáo viên quan sát lại được người học.

- Cầm phấn thoải mái, khi viết bảng xoay đầu phấn theo chiều kim đồng hồ.

5. Vẽ trên bảng: Nên vẽ phác trước, chỉ vẽ những hình đơn giản, đối với hình, sơ đồ phức tạp có thể chuẩn bị vẽ, in ra giấy khổ lớn, hoặc sử dụng máy chiếu.

6. Xóa bảng: Đây có thể là công việc tưởng chừng đơn giản nhất nhưng cũng có nhiều tình huống dạy học đã xảy ra do bạn thực hiện không đúng nguyên tắc này. Bạn thử hình dung khi mới bắt đầu vào lớp bảng chưa được xóa, phía dưới có đoàn dự giờ. Chúng ta sẽ xóa bảng bắt đầu ở đâu? Ở giữa, bên trái hay bên phải của bảng? Nếu chúng ta xóa từ giữa hay từ bên phải bảng trước rồi mới xóa bên trái thì bạn sẽ phải chờ cho bảng khô trong một khoảng thời gian rồi mới viết bảng được. Theo nguyên tắc là những nơi nào xóa trước sẽ khô trước và chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc xóa từ trên xuống và từ trái sang phải như vậy sẽ đảm bảo chắc chắn bảng của bạn luôn ở tư thế sẵn sàng cho bạn viết, vẽ đồng thời chúng ta cũng thực hiện xóa ngang hoặc dọc bảng.

Những nội dung chia sẻ trên đây không mới, hi vọng sẽ giúp những giáo viên trẻ thực hiện tốt để góp phần vào thành công bài giảng của mình.

HỌC ONLINE MIỄN PHÍ 100%

Học online qua mạng, học mọi lúc mọi nơi với hệ thống video, bài tập bài thực hành liên tục cập nhật. Tổng hợp các môn học về Tin học văn phòng, đồ họa, thiết kế web, các phần mềm tiện ích. Ngoài ra còn nhiều video về cách tính toán nhanh, mẹo vặt trong cuộc sống.

A. HƠN 100 VIDEO BÀI GIẢNG CÁC MÔN HỌC (WORD, EXCEL, POWER POINT, PHOTOSHOP, COREL.....)